مقاومت غیر اختصاص- نژادی در تعدادی از لاین های امید بخش گندم نسبت به بیماری زنگ زرد

بیماری زنگ زرد گندم با عاملpuccinia striiformis westend. f. sp. tritici ، یکی از خسارت­زاترین بیماری هایگندم در ایران به شمار می رود. مقاومت میزبانی به ویژه مقاومت غیر اختصاص–نژادی (race- nonspecific)، اقتصادی ترین روش مدیریت زنگ زرد است. اگرچه طول عمر ژن های مقاومت اختصاص– نژادی(race-specific) با ترکیب ژن های مقاومت موثر می تواند طولانی شود. روش جایگزین، به کارگیری ارقامی است که دارای مقاومت غیراختصاص-نژادی بر اساس ترکیب ژن های دارای مقاومت تدریجی(slow rusting) و یا کوچک اثر است. به منظور ارزیابی مقاومت غیراختصاص- نژادی در این پژوهش، واکنش گیاهچه­ها و گیاهان کامل 22 لاین امید بخش گندم همراه با شاهد حساس ارزیابی شدند. واکنش گیاهچه ای در شرایط گلخانه­ای با استفاده از نژاد 6e150a+,yr27و واکنش گیاه کامل با اندازه­گیری شدت نهایی بیماری (frs) و ضریب آلودگی (ci) تحت شرایط آلودگی طبیعی با دو بار آلودگی مصنوعی ارزیابی شد. آلودگی مصنوعی با مایه­زنی اینوکلوم زنگ زرد که دارای ویرولانس روی ژن هایyr2، yr6، yr7،yr9، yr22، yr23، yr24، yr25، yr26، yr27، yra وyrsu بود، انجام شد. آزمایش مزرعه­ای بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل طی سال زراعی 91-1390 انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که لاین های s-90-1، s-90-14، s-90-16،s-90-17 ،s-90-20، s-90-21و s-90-22همراه با شاهد حساس بیشترین مقدار frs و ci را داشتند. لاین های s-90-2، s-90-3، s-90-4،s-90-9 ،s-90-11، s-90-13وs-90-18 در مرحله گیاهچه ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقادیر پایین frs و ci را نشان دادند. بنابراین، این لاین ها بر اساس نتایج این پژوهش و اطلاعات شجره­ای آن ها، دارای درجات متفاوتی از مقاومت تدریجی (مقاومت غیر اختصاص- نژادی یا پایدار) بودند. بقیه لاین ها که در مرحله گیاه کامل و گیاهچه ای مقادیر پایین آلودگی را نشان دادند، به عنوان لاین های نیمه مقاوم یا مقاوم انتخاب شدند.